Komu i za co zadośćuczynienie?

Dużo zamieszania wywołała sprawa ZDOŚĆUCZYNIENIA w wysokości 250 tys. zł, które Prokuratoria Generalna zaproponowała rodzinom ofiar z katastrofy smoleńskiej. Wiele osób, (również w mediach) myli zadośćuczynienie z odszkodowaniem. Marcin Dubieniecki, mąż i pełnomocnik Marty Kaczyńskiej mówi, że ta kwota zadośćuczynienia  jest „żenująco niska”. Wdowy po pilotach z wojskowej CAS-y, że by ich zadowoliła. Kiedy i komu należy się zadośćuczynienie, a kiedy odszkodowanie?

Wdowy po wojskowych z CAS-y zgodnie z prawem zadośćuczynienia dostać nie powinny, bo ta forma rekompensaty za cierpienia została wprowadzona do Kodeksu Cywilnego  w sierpniu 2008 r., czyli pół roku po wypadku CAS-y, a prawo przecież nie działa wstecz. Jeśli zobiłoby sie dla nich wyjątek wyjątek, to o zadośćuczynienie upomnieliby się też inni. Choćby bliscy majora Jerzego Stanośka, który zginał w październiku 2005 r. w katastrofie lotniczej iskry koło Bełchatowa, czy bliscy dwóch pilotów którzy tragicznie zakończyli lot w czerwcu 2001 r.  w Powidzu.

Wdowy dostały odszkodowania, jeśli ich sytuacja materialna po śmierci męża uległa pogorszeniu. Wypłaca się je do takiej wysokości jakie realne straty finansowe wiązały się ze śmiercią męża. I tak dzieci mogą liczyć na renty dopóki się uczą i byłyby na utrzymaniu dorosłych, którzy zginęli. Ustalając ich wysokość bierze się pod uwagę dochody ofiar, ale  także zapomogi i inne świadczenia, które państwo już wypłaciło. Na przykład: jeśli ofiara katastrofy smoleńskiej miała kilkoro uczących się dzieci – każdemu z nich rząd przyznał rentę – 2 tys. zł miesięcznie, a żonie – 4 tys. zł miesięcznie. Każda z rodzin otrzymała też jednorazową zapomogę w wysokości 40 tys. zł.

Jeśli ofiara katastrofy zarabiała niewiele, tak jak posłowie około 10 tys. zł., to w wielu przypadkach mogłoby się  okazać, że przyznane świadczenia przekraczają dochody zmarłego. W takim przypadku rodzina nie otrzymałaby odszkodowania. Odszkodowania od państwa na pewno nie dostałaby Marta Kaczyńska, bo już dawno nie była na utrzymaniu rodziców i jej sytuacja materialna nie pogorszyła się. Córka prezydenckiej pary dostała 3 mln. odszkodowania, bo jej rodzice byli ubezpieczeni.

Propozycja zadośćuczynienia jest więc bardzo korzystna dla rodzin, bo odszkodowań wiele z nich mogłoby nie dostać. Zadośćuczynienia przyznaje, by w pewnym stopniu zrekompensować ból i cierpienia, po śmierci bliskiej osoby. Mogą liczyć na nie rodzice, dzieci i współmałżonkowie ofiary. Propozycja 250 tys. zł. równa się najwyższemu zadośćuczynieniu jakie zostało w Polsce przyznane. Uprawnionych do jego otrzymania po katastrofie TU-154 będzie około 350 osób. Na zadośćuczynienia wydamy z budżetu ok. 100 mln. zł.

Rodziny, które nie przyjmą propozycji rządu mogą swoich praw dochodzić w sądzie. Sąd jednak będzie badał stopień zażyłości każdego  dziecka, rodzica i współmałżonka i na tej podstawie niejako wyceni ich cierpienie. 250 tys. dla wszystkich może się okazać kwotą zbyt wygórowaną. Nie można przecież na przykład na tyle samo oceniać bólu  ojca, który ze swoim tragicznie zmarłym synem nie utrzymywał kontaktu i cierpienia żony, która żyła z nim na co dzień. Prokuratoria Generalna proponując równe kwoty naraża się na zarzut np. NIK o łamanie dyscypliny finansowej.

Na pewno wysokości zadośćuczynienia, czy odszkodowania są w pewnym sensie sprawą uznaniową. Nigdy nie da się wyliczyć ile w złotówkach kosztowały cierpienia człowieka, po stracie kogoś bliskiego. Niestety zbyt czesto,  rodziny ofiar porównując kwoty jakie wpływają na ich konta, przeliczają je na powagę z jaką traktuje ich państwo.