Tusk: „To Miller przyjmował klauzulę sumienia”. Nie, nie on, więc kto?

Prace nad zapisem o klauzuli sumienia toczyły się za rządów trzech premierów: Pawlaka, Oleksego i Cimoszewicza. Prawie wszyscy posłowie podnieśli za klauzulą ręce, choć PSL miał spore wątpliwości.

Donald Tusk powiedział: „Chcę przypomnieć tym, którzy najgłośniej krzyczą, że to rząd Leszka Millera przyjmował projekt tzw. klauzuli sumienia, więc on nie ma charakteru ideologicznego – prawicowego czy lewicowego”. Ludzie, którzy przygotowywali premiera do konferencji prasowej, najwyraźniej nie zadali sobie trudu, żeby sprawdzić, kiedy klauzula sumienia pojawiła się w polskim prawie, bo nie sądzę, że wprowadzili swojego szefa w błąd celowo.

Leszek Miller szybko na Twitterze odciął się od tego, że jest domniemanym ojcem tego zapisu, a jego współpracownik w mediach społecznościowych ogłosił jeszcze dobitniej: „Premier Tusk skłamał, mówiąc, że to rząd Leszka Millera przyjął klauzulę sumienia”. Kiedy więc i za czyich rządów została ona uchwalona?

Zapis, że „lekarz może nie podjąć lub odstąpić od leczenia pacjenta, o ile nie zachodzi przypadek, o którym mowa w art. 30” (zastrzeżenie dotyczy sytuacji zagrożenia życia pacjenta), pojawił się w ustawie o zawodzie lekarza. Pierwsze czytanie tego projektu odbyło się w Sejmie w październiku 1994 r., kiedy premierem był Waldemar Pawlak (w układzie koalicyjnym SLD-PSL). Przez dwa lata nad projektem pracowały sejmowe komisje: zdrowia oraz ustawodawcza. Projekt miał zastąpić jeden z najstarszych obowiązujących wtedy w Polsce przepisów, tj. rozporządzenie prezydenta Rzeczypospolitej z 1927 r. o wykonywaniu praktyki dentystycznej oraz nieprzystającej już do tamtych czasów ustawy o zawodzie lekarza z 1950 r.

Posłowie uchwalili ustawę zawierającą zapis o klauzuli sumienia w grudniu 1996 roku. Zanim więc ustawa wyszła z Sejmu, na fotelu premiera siedziało trzech polityków: Waldemar Pawlak, Józef Oleksy i, wreszcie, Włodzimierz Cimoszewicz, ale partnerzy rządowi byli niezmienni – SLD i PSL.

Wiadomo, że Leszek Miler wtedy nie rządził, ale kto był autorem ustawy? Wbrew temu, co mówi dziś Donald Tusk, ustawa nie wyszła z rządu. Oficjalnie zgłosiła ją sejmowa komisja zdrowia, więc był to projekt poselski. Ale rząd dał w tej sprawie zielone światło. Nieformalnym autorem projektu była Naczelna Izba Lekarska.

Minister Zdrowia i Opieki Społecznej Ryszard Jacek Żochowski (SLD) tak w debacie sejmowej tłumaczył zawiłości związane z przypisaniem autorstwa temu projektowi: „Przekazanie tego projektu nastąpiło na drodze uzgodnienia z izbami lekarskimi, że aby przyspieszyć tempo prac legislacyjnych, (…) izby lekarskie przedłożą ten projekt Komisji Zdrowia”. Sama klauzula sumienia nie była jakoś szeroko dyskutowana, ale wywołała kontrowersje.

Z dostępnych w internetowym archiwum Sejmu stenogramach z tamtego czasu wynika, że tylko PSL był przeciwny tym zapisom, ale klub i tak ostatecznie zagłosował za ustawą. Posłanka Irena Petryna, występująca w imieniu klubu ludowców, mówiła, że klauzula jest kontrowersyjna: „to zbyt duża dowolność zachowania lekarza, naruszająca akceptowane przez nasz klub pozostałe zasady wykonywania zawodu lekarza. (…) Osobistą ocenę zgodności z sumieniem zachowania lekarza postawiono w tym zapisie ponad dobrem pacjenta”. Dziś politycy PSL zamilkli i nie zabierają głosu w tak gorącej ostatnio debacie na temat lekarskiej klauzuli sumienia. Wtedy za ustawą, która wprowadziła klauzulę sumienia, zagłosowało 370 posłów (m.in. SLD, PSL, UW, UP, AWS), jeden był przeciw, a trzech wstrzymało się od głosu.