Poselskie kilometrówki umorzone. Ale czy byli uczciwi?

Prokuratura umorzyła śledztwo w sprawie „kilometrówek” 25 posłów, w tym marszałka Sejmu Radosława Sikorskiego, wiceministra zdrowia Sławomira Neumanna oraz wicemarszałka Marka Kuchcińskiego (PiS). Prokuratura uznała, że nie ma podstaw, by twierdzić, że posłowie dopuścili się oszustwa. Co nie znaczy, że możemy mieć pewność, że zachowali się w porządku.

Śledztwo wszczęto pod koniec zeszłego roku na podstawie zawiadomień, które wpłynęły od osób prywatnych. Dotyczyły podejrzenia doprowadzenia Kancelarii Sejmu w latach 2005-2014 przez 25 posłów do niekorzystnego rozporządzenia mieniem na kwotę 1 mln 705 tys. zł. Chodziło o pieniądze, które posłowie rozliczają za paliwo, kiedy wykorzystują w ramach pełnienia mandatu samochód.

Tzw. kilometrówka, czyli limit przejazdów, jakie poseł może rozliczyć, to 3500 kilometrów miesięcznie. Tylko w 2013 roku aż 114 posłów wykorzystało maksymalny limit wydatków na ten cel – dokładnie 35103,60 zł.

Prokuratura uznała, że 25 posłów, na których złożono doniesienie, nie ma nic na sumieniu. „Biorąc pod uwagę, iż większość posłów objętych postępowaniem to posłowie z okręgów wyborczych znacznie oddalonych od Warszawy, to dokonanie prostego zestawienia liczby kilometrów dzielących ich okręgi od Warszawy, z liczbą dni, w których odbywały się posiedzenia Sejmu lub prace komisji, pozwala na przyjęcie, iż w ciągu każdego miesiąca mogli oni wykorzystać nawet górną kwotę limitu kilometrów” – oświadczył prokurator.

Rzeczywiście, posłanka Jolanta Szczypińska z Pomorza mogła sporo wyjeździć. Ale można mieć wątpliwości, czy warszawscy posłowie Jacek Sasin (PiS) i Przemysław Wipler (Korwin) przejechali aż tyle w swoim okręgu (za odpowiednio: 33 tys. i 35 tys.).

Oprócz wymienionych prokuratura zajmowała się kilometrówkami: Wojciecha Jasińskiego, Krzysztofa Jurgiela, Karola Karskiego, Beaty Kempy, Bolesława Piechy, Tadeusza Arkita, Sławomira Kłosowskiego, Krystyny Pawłowicz, Andrzeja Halickiego, Małgorzaty Niemczyk, Jacka Sasina, Eugeniusza Grzeszczaka, Kazimierza Plocke, Marzeny Wróbel, Marcina Mastalerka, Joanny Bobowskiej, Krzysztofa Brejzy, Jarosława Charłampowicza, Michała Szczerby, Pawła Suskiego i Wiesława Suchowiejko.

Czy umorzenie tej sprawy oznacza, że posłowie są uczciwi? Nie ma możliwości, żeby to sprawdzić. Obowiązujące przepisy, a dokładnie zarządzenie Marszałka Sejmu, zwalnia posłów z dokładnego rozliczania tych pieniędzy. To źle, bo nie są to małe kwoty. Posłowie nie przynoszą paragonów czy faktur, wystarczy oświadczenie, w którym piszą, jakim samochodem i jaką liczbę kilometrów przejechali. Co więcej, poseł nie musi sam tym samochodem kierować, więc z rozliczenia kosztów przejazdu może skorzystać też taki poseł, który nie ma nawet prawa jazdy. Tak jest w przypadku Krystyny Pawłowicz. Nie muszą mieć nawet samochodu, a jedynie tytuł prawny do używania cudzego.

Prokuratura nie mogła więc – opierając się na oświadczeniach posłów – uznać, że doszło do przestępstwa. Ale trzeba też podkreślić, że nie mamy dowodów, że nie doszło do nadużyć. Mogę się założyć, że wielu z tych posłów, co to zawsze mieli dojeżdżać na posiedzenia Sejmu samochodem, korzystało z pociągów i samolotów, za które też płaci Kancelaria Sejmu. Jednak skoro posłowie nie muszą rozpisywać tej samochodowej kilometrówki, to trudno stworzyć mapę przejazdów i sprawdzić, czy kilometry na niej przebyte zgadzają się z tymi zadeklarowanymi w rozliczeniu.

Wszyscy widzą, że coś z tymi kilometrówkami nie jest do końca w porządku i byłoby fatalnie, gdyby decyzja prokuratury unieważniła dyskusję o tym, jak je rozliczać, aby nie dochodziło do nadużyć. Marszałek Radosław Sikorski już pracuje nad nowym zarządzeniem, które będzie wymagało od posłów dokładnego, czarno na białym, wykazania faktycznie przejechanych kilometrów i wydanych na to pieniędzy. Swoje pomysły ma przedstawić Prezydium Sejmu na początku maja, a obowiązywać zaczną od nowej kadencji Sejmu.

Oczywiście wszyscy życzylibyśmy sobie, żeby kultura oświadczeń wypierała zaświadczenia, tabelki i wyliczenia. Ale najpierw posłowie muszą zapracować na nasze zaufanie w tej sprawie, a biorąc pod uwagę choćby „aferę madrycką”, to w tej kwestii nie idzie im najlepiej.